niedziela, 7 grudnia 2008
Przedszkolak
Drodzy czytelnicy poszerzajcie swoją wiedzę, gdyż niewiedza sprawi, że nie długo wszyscy będziemy mówić jak przedszkolaki. A świat stanie się wtedy piękny i beztroski, a my mali.
Dziękujemy
Co zrobić, żeby NIE ROBIĆ! …………………….czyli zasady unikania błędów językowych:
- błąd jest zawsze czymś niezamierzonym, a przed tym może obronić tylko świadoma i rzetelna praca, czyli BĄDŹ SUMIENNY
- używaj tylko tych słów, których znaczenie nie jest ci obce lub jak wolisz korzystaj ze słownika np. Słownika wyrazów obcych ( do czego namawiamy)
- korzystaj ze słownika ortograficznego
- jeśli dany błąd wynika z twojego przyzwyczajenia ( a często tak jest) to zmień przyzwyczajenie
- nie potępiaj regionalizmów
- nie przesadzaj ,czyli nie mów za dużo tzn. ogranicz pleonazmy
- nie cofajmy się do tyłu (pleonazm) i po przejrzeniu tej strony nie róbmy błędów językowych
- aby wygrać ostatecznie starcie z błędami trzeba znać ich źródła
Świadomość językowa
Sankcją za błąd językowy może być :
- strach przed ośmieszeniem własnej osoby,
- lęk przed odrzuceniem kulturalnym,
obawa przed zlekceważeniem środowiska.
Osoba władająca w sposób sprawny i poprawny językiem, postrzegana jest przez społeczeństwo za człowieka wykształconego, jest on ceniony i poważny.
Zgadzamy się z twierdzeniem Klemensiewicza, że: Nie wystarczy powołać się na pewne wzorce i prawidła gramatyczne, ortograficzne albo pozycję słownikową. Stanowią one niezmiernie cenną dokumentację faktycznego stanu językowego w określonym czasie, dostarczają materiału ilustracyjnego i dowodowego w rozważaniach poprawnościowych, ale nie rozstrzygają ostatecznie i dostatecznie narzuconej w praktyce mówienia wątpliwości poprawnościowej.
Pamiętajmy, ze język ciągle ewoluuje, a te zmiany nie zawsze możemy odnaleźć w pozycjach słownikowych, ponieważ ich autorzy nie zdążyli ich zamieścić w sowich pracach.
Zenon Klemensiewicz dowodzi, że norma językowa wywodzi się z : współcześnie żywotnego, dostatecznie upowszechnionego i uznanego zwyczaju mówienia.
Człowiek kształtuje swoją mowę początkowo w domu rodzinnym i w środowisku towarzyskim, później w szkołach o coraz wyższym poziomie i przez całe swoje życie poprzez obcowanie z ludźmi, którzy poprawnie posługują się polszczyzną. Doskonalą oni swoje słownictwo wedle wzoru, którym jest mowa przekazywana tradycyjnie przez wieki, i która uznana jest za: polszczyznę ludzi wykształconych.
Klemensiewicz mówi o czynnikach socjalno - terytorialnych, które wpływają na owy wzór i na sam język. Każdy Polak, także ten wykształcony, może przyjmować cechy gwarowe swojego środowiska, tym samym przyczynia się do powstania prowincjonalizmu mowy inteligenckiej.
Na rozwój języka ma także wpływ działalność zawodowa, życie, środowisk grupowe. W ten sposób mogą powstawać nowe wyrazy i odmiany słów już istniejących. Inaczej mówi się w żargonie szkolnym, w slangu młodzieżowym, wśród sportowców, w mowie potocznej czy oficjalnej. Poprzez istnienie wielu typów mowy istnieją różne kryteria poprawności językowej.
Język zmienia się w czasie. Wyraźnie można to dostrzec sięgając po dzieła literackie różnych autorów z różnych epok i porównując je z mową dzisiejszą. poprzez tę zmienność czasową powstało zjawisko oboczności dwóch różnych formacji językowych. Można wymawiać dane słowo
na dwa sposoby, mogą istnieć dwie różne formy fleksyjne danego wyrazu.
Z współczynnikiem czasu wiąże się także panująca moda językowa danego okresu, która narzuca i reklamuje się krzykliwie, nieraz nachalnie, ale przelotnie.
Na podstawie:
Zenon Klemensiewicz, Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, PWN, Warszawa 1982.
sobota, 6 grudnia 2008
Po co??? Jaki tego sens???
Słuchając dzisiejszej polszczyzny wiele osób załamuję ręce, na poprawność językową mało kto zwraca uwagę, bo po co? Właśnie, pytanie „PO CO?” stało się w dzisiejszych czasach pytaniem egzystencjonalnym, ludzie nie umieją zrobić nic bez uprzedniego zadania sobie tego pytania. Więc wspólnie z koleżankami postanowiłam znaleźć odpowiedzi na pytanie dotyczące sensu może najpierw znajomości a potem umiejętności wyłapywania i poprawiania błędów językowych ( co wcale nie musi być takie trudne) .
Pierwszy powód:
Ludzie są świetnym „aparatem” wyłapującym błędy i wady u innych. Zatroszczmy się o siebie i nie popełniajmy błędów
Powód drugi:
Nie Bądźmy egoistami i dajmy się zrozumieć innym ludziom
Trzeci powód:
Chyba nikt nie lubi, gdy mu się zwraca uwagę, więc poznajmy normy językowe i unikajmy uwag, komentarzy i krytyki
Powód czwarty:
Dążenie do samodoskonalenia, możemy po prostu chcieć tego dla siebie
Powód piąty:
Ucząc się, dobrze wysławiając otoczenie ma o nas lepsze zdanie i odbiera nas jako ludzi wykształconych z wyższą kulturą
Oczko
FORMA NIEPOPRAWNA | FORMA POPRAWNA | RODZAJ BŁĘDU | WYJAŚNIENIE |
Na dworzu | NA DWORZE | Błąd fleksyjny | Niepoprawna odmiana wyrazu |
przyszłem | PRZYSZEDŁEM | Błąd fleksyjny | Niepoprawna odmiana czasownika |
Większa połowa/ mniejsza połowa | POŁOWA | pleonazm | Połowy są równe |
Pisze na plakacie | JEST NAPISANE | błąd składniowy | Samo się nie pisze, ktoś musi napisać!!! |
wziełem | WZIĄŁEM | Błąd fleksyjny | Zła odmiana czasownika. W odmianie zamiast ę powinno być ą |
Zwycięstwo z | ZWYCIĘSTWO NAD | Błąd frazeologiczny | Zwycięstwo można odnieść tylko nad czymś |
Cofać się w tył | COFAĆ | pleonazm | Użycie uzasadnione, jeżeli ktoś potrafi cofać się w przód |
umią | UMIEJĄ | Błąd fleksyjny | Niepoprawna odmiana czasownika |
Oglądać telewizor | OGLADAĆ TELEWIZJĘ | Błąd fleksyjny | Forma oglądać telewizor jest poprawna gdy oglądamy telewizor w sklepie RTV przed zakupem |
Sam osobiście | OSOBIŚCIE | pleonazm | Obie formy wykluczają się, gdy mówimy osobiście to wad |
Tą książkę | Tę książkę | błąd fleksyjny | powinno być tę, taka jest bowiem przyjęta forma dla biernika liczny pojedynczej; |
Wracać z powrotem | WRACAĆ | pleonazm | Samo wracać wystarczy, wyraz tez ma zakodowane z powrotem, nie trzeba tego dodawać |
Na całe szczęście | Całe szczęście | Błąd frazeologiczny | Całe szczęście wystarczy, nie trzeba dodawać na |
Puszkę z Pandorą | PUSZKA PANDORY | Błąd frazeologiczny | Poprawne wyrażenie jest bez spójnika „z” |
Droga cena | WYSOKA CENA | Błąd leksykalny | Cena może być wysoka, natomiast w sklepie może być drogo |
Umie / rozumie | Umiem / rozumiem | Błąd fleksyjny | Poprawna forma czasowników umieć i rozumieć dla 1. osoby liczby pojedynczej to UMIEM i ROZUMIEM |
Dzień dzisiejszy | DZIEŃ, DZIŚ | pleonazm | Ulubione powiedzonko polityków, nie musimy precyzować, m.in. mamy po to słowa wczoraj, dziś i jutro |
Kult dla | KULT | Błąd leksykalny | Słowo „kult” łączy się bezpośrednio z dopełniaczem i nie potrzebujemy już nic dodawać |
Występuje brak | BRAKUJE | Błąd leksykalny | |
Brać na męża/żonę | BRAĆ ZA MĘŻA/ ŻONĘ | Błąd leksykalny | Poprawnie powinniśmy powiedzieć brać za… |
Kompletne fiasko | FIASKO | pleonazm | Fiasko jest czymś całkowitym więc kompletnym |
W miesiącu sierpniu | SIERPIEŃ | pleonazm | Każdy przecież wie, że sierpień to miesiąc |
Na szczerym polu | W SZCZERYM POLU | Błąd frazeologiczny | Poprawne wyrażenie zawiera w sobie przyimek „w” |
ZAGRAJMY W OCZKO
Jest to już nasz przedostatni post, zapraszamy do zabawy. Otóż grać mogą wszyscy chętni na naszym blogu umieszczamy tabele składającą się z 21 wierszy (stąd to oczko) jednak tabela jest jednak wyłącznie pomocą, swego rodzaju szablonem do dalszego grania. Gra polega na własnym tworzeniu takich tabel, w celu zgłębiania wiedzy na temat błędów językowych. Więc POBAW SIĘ W KREATORA I STWÓRZ SWÓJ KANON BŁĘDÓW KTÓRE DOPROWADZAJĄ CIĘ WPROST DO BIAŁEJ GORĄCZKI
ŻYCZYMY WYGRANYCH
PS. Najfajniej szuka się pleonazmów
Edward Breza, Niektóre częstsze błędy językowe, Polonistyka , s. 42 – 48
Kula Edward , O kłopotach z błędami językowymi i stylem, s. 58 – 63
B. Dunaj, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” 2006, z. 3, s. 161-172.
Poznać lepiej...
Marta Łosiak, Polski bez błędów, Park Edukacja 2008.
Bartek Chaciński, Totalny słownik najmłodszej polszczyzny, Kraków 2007.
Barbara Pedzich, Język polski 365 ćwiczeń ze słownictwa, Warszawa 2007.
Moda na głupotę
Dla potwierdzenia małych walorów przytoczonych przeze mnie programów, podam kilka przykładów wypowiedzi bohaterów:
W prywatnej, własnej toalecie publicznej.
Matka, ani razu na mnie nie krzykła.
Nie chcem, ale muszem.
Usłem sobie na fotelu i mnie okradli.
Pieniądze leżą w gazecie kobito.
Bardziej najważniejszy jest honor.
Niech mnie babka nie kompromisuje, bo babkę do ZOO oddam.
Przyszłem się spytać o oceny z dyktanda.
Na podstawie popularnych seriali telewizyjnych i wiedzy własnej.
piątek, 5 grudnia 2008
Kilka pytań do...
Czy rozmawiając z inną osoba, która popełnia błędy językowe, rzutuje to na zdanie Pani Profesor, na temat tej osoby?
Na pogląd wartościujący pewnie nie, ale po tym jak dana osoba mówi, to jestem w stanie wywnioskować bardzo wiele kwestii na temat tej osoby - przede wszystkim poziom
wykształcenia.
Dlaczego popełniamy błędy językowe?
No, to jest pytanie bardzo szerokie i bardzo trudne < śmiech>. Dlaczego popełniamy błędy językowe? Ja myślę, że w ogóle od wczesnej edukacji to się bierze, ale też na pewno jest to jakiś powszechny zwyczaj językowy. Nie tyle media, ile częste stosowanie tych samych błędów jednak utrwala użytkownika języka, właśnie wiedze o błędach . W związku z tym, my popełniamy te błędy, które słyszymy gdzieś tam. Słyszymy w domu, słyszymy na ulicy i to bardzo często bezwiednie i nieświadomie popełniamy te błędy. Ja na przykład do dziś
– ponieważ jest to mój nawyk językowy - mówię „ zjeść pomarańcz”, a nie „pomarańczę”.
A powinnam powiedzieć „ zjem pomarańczę”. A dlaczego tak mówię, ponieważ moi rodzice cały czas tak mówią. Cały czas od dzieciństwa tak słyszę. I w związku z tym, że mam świadomość, że poprawnie powinno być „ zjeść pomarańczę”, to mówię
„ pomarańcz”, ponieważ tak cały czas mówi się w moim domu, i to się zakorzenia, i to się utrwala.
Jak unikać błędów językowych?
To jest właśnie najlepszy dowód, że niektórych w ogóle nie można uniknąć. My mamy podręcznik stylistyki polskiej. Mamy różne słowniki, po które sięgamy, gdy piszemy tekst. Staramy się by tekst był poprawny i staranny. Dokonujemy różnych korekt. Zależy to od ogólnej erudycji, od oczytania. Należy czytać, i to tę literaturę wysokoartystyczną, żeby wyrobić sobie sprawność językową. Błędy korygujemy w miarę edukacji.
Jaki błąd razi Panią najbardziej?
Musiałabym się zastanowić. Już wiem! Na pewno to! Najbardziej razi mnie stosowanie przez studentów wyrazu: bazować. Jest to przeokropny rusycyzm, stosowany w referatach, pracach pisemnych. Jakiś motyw bazuje na czymś. Łatwiej i ładniej brzmi, ze coś jest wpisane w coś.
I to mnie irytuje.
Dziękujemy serdecznie Pani profesor za poświecenie nam cennego czasu, i udzieleniu odpowiedzi na nasze pytania.
Rozwiązanie ćwiczeń językowych
Zad. 1
a) Zdanie niepoprawne
b) Zdanie niepoprawne
c) Zdanie poprawne
d) Zdanie niepoprawne
e) Zdanie niepoprawne
Zad. 2
a) Do Kmicica przyszli stary Kiemlicz i synowie.
b) Siedmioro dzieci bawiło się w parku.
c) Dlaczego nie poszedłeś do sklepu?
d) Wczoraj byliśmy we Wrocławiu.
e) Zawarła związek małżeński z Tomaszem Cierpiszem.
Zad. 3
a) 1 - c
b) 2 - d
c) 3 - e
d) 4 - a
e) 5 – b
Mamy nadzieję, że wszystkim chetnym pomyślnie wypadła próba ćwiczeń.
niedziela, 30 listopada 2008
Ćwiczenia językowe
W wolnej chwili zachęcamy wszystkich do wykonania kilku ćwiczeń:)
A. Oceń poprawność językowa poniższych zdań.
• Pięć dzieci bawiło się w parku.
• Dlaczego nie poszłeś do sklepu?
• W szkole nie było czterech uczniów.
• We Wrocławiu będzie 7 stopni, w tej chwili jest 4.
• Staram się kupować tylko produkty Ligot.
B. Popraw poniższe zdania.
* Do Kmicica przyszedł stary Kiemlicz i synowie.
* Siedem dzieci bawiło się w parku.
* Dlaczego nie poszłeś do sklepu?
* Wczoraj bylimy we Wrocławiu
* zawarła związek małżeński z Tomaszem Cierpisz.
C. przyporządkuj błędne zdania do opisujących je kryteriów błędów językowych.
1. Wujostwo przyjechało do nas n całe lato.
2. Agent do public relations to novum w polskich firmach.
3. Kochanowski wytyka szlachcie jej złe wady.
4. Pisarz nie wiedział jak potoczyły się dalej losy Polski.
5. Aczkolwiek sądzę, że to nie ma sensu.
a. Pleonazmy.
b. Nadużywanie modnych słów.
c. Naruszenie związku zgosy
d. Zbędne zapożyczenia
e. Tautologia (wypowiedź, w której wyraz określany i określający mają taka samą treść).
Odpowiedzi można podawać w komentarzach
Rozwiązanie zostanie zamieszczone w kolejnym poście.
Zadania opracowane na podstawie:
- A. Markowski Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 1999
- A. Cegieła, M. Markowski Z polszczyzna za pan brat, warszawa 1982
Prosto z dziennika :))
Ziębiewicz wyrzucał sobie to, że popełnił samobójstwo.
Zachowanie dzieci dalece odbiega od rzeczywistości.
Jego trzyletni przyjaciel po ukończeniu studiów popełnił małżeństwo
Uwagi nauczycieli w dziennikach :-)
"Wojtek samodzielnie chodzi po klasie."
"Uczeń Tomasz pomalował kolegę Radka flamastrem po głowie.
Jednocześnie informuję, iż Radkowi wpisuję uwagę o treści: Uczeń
Radek cieszy się z tego, że został pomalowany flamastrem przez
kolegę Tomka."
"Męska cześć klasy odmówiła wyciagnięcia fletów.
"Weronika nie słucha poleceń nauczyciela i mówi, że jej to
zwisa. Proszę powiedzieć córce, iż nie może jej nic zwisać"
"Radek na moje uwagi odpowiedział: "Spoko, luzik."
"Piotrek R. chodzi po ścianach"
'Marcin bez pozwolenia rzuca torba wychowawczyni'
"Chodzi po schodach z drugiej strony."
Naraża kolegów na śmierć, rzucając kreda po klasie.
Nie uważa i biega na lekcjach wf-u.
Bije kolegę po dzwonku.
„MINA PUŁAPKA” czyli jak powiedzieć poprawnie byle nie za dużo
W tym poście mowa będzie dotyczyła potocznego „masła maślanego” czyli PLEONAZMÓW. Z definicji pleonazm to wyrażenie niepoprawne w którym jedna część wypowiedzi zawiera te same treści, które występują w drugiej części. A oto przykłady:
• Mina pułapka (każda mina jest pułapką)
• Cały komplet
• Fakt autentyczny
• Cofać się do tyłu ( no chyba że ktoś potrafi do przodu)
• Powtórzyć jeszcze raz
• Podskoczyć do góry ( da się inaczej?)
• Spaść w dół (jw.)
• Masło maślane
• Okres czasu
• Dzień dzisiejszy
• Kontynuować dalej
• Plus dodatni ( to nadal plus)
• Masowa epidemia
• Wrócić z powrotem
• Mylny błąd (czy błąd może być inny?)
• Potencjalne możliwości
• Przychylna aprobata
• Obcokrajowiec zagraniczny
• Najważniejszy priorytet
• Całkowicie nieżywy
• Itd.
Przykłady można by mnożyć…. My jednak zachęcamy do tworzenia indywidualnych list…
Na podstawie:
E. Breza Niektóre częstsze błędy językowe, Polonistyka , s. 42 – 48
CO SIĘ Z CZYM JE….. czyli analiza mapy myśli???
Co rozumiemy za pojęciem:
A). BŁĘDU ORTOGRAFICZNEGO:
• Użycie niewłaściwych liter i połączeń literowych w zapisie
• Niewłaściwa pisownia np. w zapisie łącznym i rozłącznym
• Niewłaściwe użycie wielkich i małych liter
B). BŁEDU INTERPUNCYJNEGO:
• Brak znaku przestankowego ( najczęściej chodzi o przecinek)
• Niewłaściwe użycie znaku przestankowego
C). BŁĘDU GRAMATYCZNEGO, FLEKSYJNEGO:
• Niewłaściwą postać wyrazu
• Niewłaściwy wzorzec odmiany
• Niewłaściwa postać tematu fleksyjnego czy końcówki fleksyjnej
D). BŁĘDU GRAMATYCZNEGO, SKŁADNIOWEGO:
• Niewłaściwe użycie związku zgody czy rzędu
• Błędy w szyku
• Niewłaściwe używanie przyimków, wyrażeń przyimkowych
• Niepoprawne skróty składniowe
• Budowanie niepoprawnych konstrukcji zdaniowych
E). BŁĘDU LEKSYKALNEGO, SŁOWNIKOWEGO:
• Posłużenie się wyrazami o niewłaściwym znaczeniu
• Mylenie wyrazów o podobnym brzmieniu
• Użycie PLEONAZMÓW
• Nadużywanie modnych wyrazów
F). BŁĘDU LEKSYKALNEGO, FRAZEOLOGICZNEGO:
• Zmaiana związków frazeologicznych, poprzez: wymiane, redukcję czy uzupełnianie związku
• Użycie znaczenia frazeologicznego w złym kontekście
G). BŁĘDU LEKSYKALNEGO, SŁOWOTWÓRCZEGO
• Użycie konstrukcji niezgodnych z polskim modelem słowotwórczym
• Wybór niewłaściwej formy słowotwórczej
H). BŁĘDU FONETYCZNEGO:
• Niepoprawna wymowa głosek czy grup głoskowych
• Niepoprawny akcent
• Literowe odczytywanie wyrazów
I). BŁĘDU STYLISTYCZNEGO czyli UŻYCIA:
• Mieszanie styli
• Stosowanie skrótów myślowych
• Niedostosowanie formy wypowiedzi
• Ubóstwo języka
Na podstawie:
Słownik ortograficzny języka polskiego, pod red. J. Jodłowskiego i W. Taszyckiego.
F. Nowak. Szkolna klasyfikacja błędów językowych. W: Polonistyka 8/95, s. 517.
D. Zawilska. O rodzajach błędów językowych. W: Wszystko dla szkoły 12/99, s. 3-5.
H. Kajetanowicz, O klasyfikacji błędów językowych
M. Bańko , O normie i błędzie
piątek, 28 listopada 2008
Ankieta
Prosimy o wypełnienie ankiety. Ankieta jest anonimowa.
Ma na celu zbadanie poprawności językowej Polaków.
- Znam zasady poprawnego pisania i wypowiadania się.
TAK NIE
- Potrafię dostrzec błędy w wypowiedziach innych ludzi.
TAK NIE
3. Skąd znasz zasady poprawności językowej
ze szkoły/studiów
z pracy
z prasy
z radia
internetu
inne…
- Źródła błędów językowych
à brak dostatecznej wiedzy na ten temat
à lekkomyślność i obojętność na stosowane normy językowe
àinne…
- Oceń poprawność językową poniższych zdań. P- zdanie poprawne,
NP- zdanie niepoprawne
Na lekcję w klasie czwartej nie było czterech uczni.
Wczorajszy mecz oglądało miliony kibiców.
Milion kibiców oglądał wczorajszy mesz.
Do Kmicica przyszedł stary Kiemlicz i synowie
Pięć dzieci siedziało na ławce
Nie mogę znaleźć tej książki
Dziękujemy
Analiza ankiety
Analizę rozpoczniemy od przedstawienia wyników zadania 5.zdanie 1, 5 i 6 zostały najlepiej zrozumiane i tutaj odpowiedzi poprawne przekraczają 90 % . Dobra sytuację mamy także w zdaniach 2 ( poprawne odpowiedzi to 60 % ) i zdanie 3 ( odpowiedzi poprawne 77% ). Najw
iększy problem spowodowało zadanie 4 i tutaj osoby ankietowane popełniły błędy, zdanie to było niepoprawne, tą tezę poparło 46%,natomiast 48% stwierdziło, że zdanie: Do Kmicica przyszedł stary Kiemlicz i synowie, jest zdaniem poprawnym.
Na początku należało wykonać analizę zdań, gdyż uzupełniają one dwa pierwsze pytania, na które 100 % odpowiedzi było pozytywnych.
Warto tutaj podać inne źródła błędów językowych, osoby, które wypełniły ankietę podawały m.in. literaturę 7%, media 3% czy też rodzice czy przyjaciele 3%.
Co ciekawe ankietowani stwierdzają, że błędy językowe wynikają zarówno z barku wiedzy na ten temat oraz lekkomyślności i obojętności na stosowane normy językowe.
Wiele osób podawało oba te powody. Innymi powodami są : moda na głupotę i odejście od literatury. Z ankiety wynika, że polskie społeczeństwom jakąś wiedzę o błędach i nawet potrafi ją dostrzegać.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom ankiety.